Inhoud

• Wat doet abatacept en waarbij gebruik ik het?
• Wat zijn mogelijke bijwerkingen?
• Mag ik abatacept gebruiken met andere medicijnen?
• Kan ik met dit medicijn autorijden, alcohol drinken en alles eten of drinken?
• Mag ik dit medicijn gebruiken als ik zwanger ben, wil worden of borstvoeding geef?
• Hoe gebruik ik dit medicijn?

abatacept

Abatacept onderdrukt afweerreacties van het lichaam. Het remt bij reuma en psoriasis de ontsteking van de gewrichten. Abatacept is een zogenaamde biological. Dit betekent dat het door levende cellen in celkweken wordt gemaakt.

Artsen schrijven het voor bij reumatoïde artritis, juveniele idiopathische artritis (jeugdreuma) en bij de huidaandoening psoriasis als er ook gewrichtsklachten optreden (artritis psoriatica).
Ze schrijven het soms voor bij bepaalde nierziekten bij kinderen.

Wat doet abatacept en waarbij gebruik ik het?

Reumatoïde artritis

Verschijnselen
Reumatoïde artritis (RA) is een ontsteking van de gewrichten. Het geeft pijn, stijfheid en zwelling in de gewrichten van bijvoorbeeld handen, polsen, enkels of voeten. Meestal zijn de verschijnselen zowel links als rechts in dezelfde gewrichten aanwezig. Door de ontsteking wordt het gewricht dik en gevoelig, soms ook warm. Op den duur raken de gewrichten beschadigd.

Oorzaak
Reumatoïde artritis is een auto-immuunziekte. Dat betekent dat het lichaam antistoffen maakt tegen eigen lichaamscellen, in dit geval van de gewrichten. Hierdoor ontstaat een ontsteking die het gewricht verder beschadigt. Het is onbekend waarom het lichaam zich keert tegen de eigen cellen.

Werking
Abatacept remt de afweercellen van het lichaam, zodat er minder afweerstoffen ontstaan. Hierdoor vermindert de ontsteking en wordt de reumatoïde artritis afgeremd.
Abatacept is een DMARD: een zogenaamde Disease Modifying Antirheumatic Drug. Dit zijn medicijnen die de schade aan de gewrichten door reuma kunnen afremmen. Ze hebben geen snel effect op de pijn, maar ze kunnen de ontstekingsverschijnselen onderdrukken.

Behandeling
Artsen schrijven abatacept voor als andere DMARD’s, zoals methotrexaat, onvoldoende effect hebben. Het wordt vaak toegevoegd aan de behandeling met methotrexaat. Ook als de ziekte zeer snel opkomt en zeer actief is, kan de arts abatacept voorschrijven.

Effect
Net als de andere DMARD’s werkt abatacept niet meteen. De werking is meestal binnen enkele weken merkbaar.

Juveniele idiopathische arthritis (jeugdreuma, reuma bij kinderen)

Artsen schrijven abatacept voor bij kinderen van 6 jaar en ouder met juveniele idiopathische artritis (jeugdreuma).

Bij jeugdreuma zijn bepaalde gewrichten ontstoken. Het geeft pijn, stijfheid en zwelling in de gewrichten van bijvoorbeeld handen, polsen, enkels of voeten. Door de ontsteking wordt het gewricht dik en gevoelig, soms ook warm. Op den duur kunnen de gewrichten beschadigd raken of kan groeiachterstand optreden.

Werking en effect
Abatacept remt de afweercellen van het lichaam, zodat er minder afweerstoffen ontstaan. Hierdoor vermindert de ontsteking en wordt de jeugdreuma afgeremd.

Abatacept is een DMARD: een zogenaamde Disease Modifying Antirheumatic Drug. Dit zijn medicijnen die de schade aan de gewrichten door reuma kunnen afremmen. Ze hebben geen snel effect op de pijn, maar ze kunnen de ontstekingsverschijnselen onderdrukken. De klachten als pijn en stijfheid nemen meestal na enkele weken af.

Behandeling
Artsen schrijven abatacept voor als andere DMARD’s onvoldoende effect hebben. Het wordt dan meestal in combinatie met de andere DMARD methotrexaat gebruikt.

Psoriasis

Abatacept wordt toegepast bij de gewrichtsontsteking die kan ontstaan bij de huidziekte psoriasis.

Verschijnselen
Bij psoriasis is de huid ontstoken en schilferig. Ook jeukt de huid vaak. De klachten variëren sterk; er zijn perioden met weinig klachten, afgewisseld met perioden met heftige verschijnselen, De ernst van de aandoening varieert van 1 tot 2 kleine plekjes tot uitgebreide schilfering van de huid. Vaak zijn ook de nagels aangedaan.
Ongeveer 1 op de 20 psoriasispatiënten krijgt ook last van een gewrichtsontsteking. Deze vorm van psoriasis wordt artritis psoriatica genoemd. De gewrichten zijn dan pijnlijk, warm en gezwollen.

Oorzaak
Het is onbekend wat de oorzaak is van psoriasis. Men vermoedt dat psoriasis een auto-immuunziekte is. Dat betekent dat het afweersysteem de eigen lichaamscellen aanvalt, in dit geval van de huid en gewrichten.

Behandeling artritis psoriatica
Bij artritis psoriatica schrijft de arts in eerste instantie pijnstillers en ontstekingsremmers van het NSAID-type voor, zoals diclofenac of naproxen. Als dit onvoldoende werkt, zal de arts een DMARD voorschrijven. DMARD staat voor Disease Modifying Antirheumatic Drug. Dit zijn medicijnen die de schade aan de gewrichten door ontsteking kunnen afremmen. Abatacept behoort tot de DMARD’s.

Abatacept komt meestal pas in aanmerking als andere DMARD’s, zoals methotrexaat, onvoldoende effect hebben of niet worden verdragen.

Werking en effect
Abatacept remt de afweercellen van het lichaam, zodat er minder antistoffen ontstaan. Hierdoor vermindert de ontsteking en wordt de artritis psoriatica afgeremd.

Net als de andere DMARD`s werkt abatacept niet meteen. De klachten als pijn, stijfheid en zwelling nemen meestal binnen enkele weken af.

Nierziekten

Abatacept wordt soms ook gebruikt bij de nierziekte glomerulo-sclerose, waarbij de cellen van de “filters” in de nieren beschadigd zijn. Door deze aandoening ontstaat het nefrotisch syndroom.

Verschijnselen
Eiwitten mogen niet het lichaam verlaten, want ze zijn een waardevolle bouwstof. Bij het nefrotisch syndroom gaan er eiwitten via de urine verloren, doordat de filters in de nieren zijn aangetast. Als u langdurig veel eiwitten verliest treden ernstige verschijnselen op. De belangrijkste verschijnselen van het nefrotisch syndroom zijn een ernstige vermoeidheid en opgezwollen buik. Het nefrotisch syndroom komt vooral voor bij kinderen.

Oorzaak
De schade aan de nieren kan aangeboren zijn, of later ontstaan. Er kunnen verschillende oorzaken zijn, zoals schade door geneesmiddelen, infecties of erfelijke aanleg. Men vermoedt dat het afweersysteem de eigen lichaamscellen aanvalt, in dit geval van de nieren. Hierdoor ontstaan ontstekingen in de nieren, waarbij er littekens in de nieren ontstaan. Dit maakt dat de “filters” in de nieren niet goed meer werken.

Behandeling
Meestal schrijft de arts medicijnen voor om de ontstekingen te remmen. Bijvoorbeeld bijnierschorshormonen, zoals prednisolon. Als dit onvoldoende werkt, zal de arts een medicijn voorschrijven dat de afweer onderdrukt, bijvoorbeeld ciclosporine. Als deze medicijnen niet werken of niet gebruikt kunnen worden, schrijft de arts soms abatacept voor.

Wat zijn mogelijke bijwerkingen?

Soms (bij 10 tot 30 op de 100 mensen)

• Infecties in neus, keel, bijholten of het middenoor

  Dit komt omdat de lichaamseigen afweer is verminderd. Krijgt u koorts of andere verschijnselen van een infectie? Raadpleeg dan altijd uw arts.

• Bij kinderen: misselijkheid

Zelden (bij 1 tot 10 op de 100 mensen)

• Tijdens of binnen een uur na het infuus: duizeligheid, hoofdpijn, verlaagde bloeddruk, pijn en zwelling op de plaats van het infuus, zeer zelden hartklachten of longklachten.

  Deze verschijnselen komen het vaakst voor bij het eerste en tweede infuus. Bij volgende infusen nemen ze gewoonlijk af.
  Als het optreedt tijdens een infuus, zal de arts of verpleegkundige het infuus stoppen. Artsen schrijven meestal medicijnen voor om van te voren te gebruiken, dan heeft u er minder last van. Bijvoorbeeld de pijnstiller paracetamol, middelen tegen allergie en inhalatoren tegen benauwdheid.

• Bij de injectie vlak onder de huid: bloeduitstorting, rode huid, jeuk

  Dit gaat vanzelf over.

• Minder witte bloedcellen en minder bloedplaatjes. U heeft daardoor meer kans op infecties en bloedingen. Bijvoorbeeld longontsteking, blaasontsteking of griep.
   

  Waarschuw de arts bij keelpijn, koorts, blaren in de mond, blauwe plekken, bloedneuzen, kortademigheid, aanhoudend hoesten, gewichtsverlies en bloed in de urine. Verder als u een huidinfectie heeft, zoals steenpuist, gordelroos, schimmelinfecties of koortslip of problemen aan uw gebit.
  Als u COPD heeft, kunt u meer last krijgen van hoesten en kortademigheid. Waarschuw dan uw arts. In zeldzame gevallen kan tuberculose ontstaan. Voor, tijdens en tot 6 maanden na de laatste injectie of infuus zal de arts uw longen laten controleren op onder andere tuberculose. Zeer zelden ontstaat sepsis. Dit is een hevige reactie van het lichaam op een infectie. U merkt dat aan koorts of juist een te lage temperatuur, een snelle ademhaling of een snelle hartslag. Waarschuw dan direct een arts.

• Hoofdpijn, zelden migraine

• Duizeligheid, vermoeidheid en gevoel van zwakte.

• Maagdarmklachten, zoals misselijkheid, buikpijn, diarree, een opgeblazen gevoel en maagpijn

• Zweertjes of aften in de mond

• Gevoel van dichtgeknepen keel

• Oogklachten, zoals droge, pijnlijke en ontstoken ogen. Ook kan het gezichtsvermogen verminderen.

  Waarschuw dan uw arts.

• Droge huid, huiduitslag, jeuk, galbulten, ontsteking van de huid. Zeer zelden haarverlies.

  Huiduitslag kan het gevolg zijn van overgevoeligheid (zie Zeer zelden). Raadpleeg bij huiduitslag de arts.

• Verhoogde bloeddruk. Bij mensen met hoge bloeddruk zal de arts de bloeddruk regelmatig controleren.

• Pijn in de armen en benen. Zeer zelden pijn in de gewrichten.

• Tintelend of doof gevoel in handen of voeten

• Blozen, opvliegers, overmatig zweten

  Raadpleeg uw arts als u hier last van blijft houden.

Zeer zelden (bij minder dan 1 op de 100 mensen)

• Hartkloppingen, snelle hartslag of juist vertraagde hartslag

• Tijdelijk wegblijven van de menstruatie en andere stoornissen van de menstruatie

• Psychische verschijnselen, zoals depressie, angstgevoelens en slapeloosheid

• Meer kans op bepaalde soorten kanker, zoals lymfklierkanker, huidkanker of longkanker

• Overgevoeligheid voor dit medicijn. Dit merkt u aan huiduitslag, jeuk en galbulten. Raadpleeg bij deze verschijnselen uw arts.
  Een ernstige overgevoeligheid is te merken aan benauwdheid, ernstige duizeligheid of een opgezwollen gezicht, lippen, mond, tong of keel. U kunt hierbij erg benauwd worden. Waarschuw dan direct een arts of ga naar de Eerste-hulpdienst.
   

  Als u overgevoelig bent voor abatacept, mag u het niet meer gebruiken. Geef dit daarom aan de apotheker door. Het apotheekteam kan er dan op letten dat u dit medicijn niet opnieuw krijgt.

• Zeer kleine kans op een ernstige virusinfectie in de hersenen (dit heet PML). U merkt dit aan vermoeidheid, spierkrampen en gevoelstoornissen, zoals tintelingen.

  Waarschuw dan uw arts.

Heeft u last van een bijwerking? Meld dit dan bij het bijwerkingencentrum lareb. Hier worden alle meldingen over bijwerkingen van medicijnen in Nederland verzameld. Ik wil een bijwerking melden

Uitleg frequenties

Regelmatig : bij meer dan 30 op de 100 mensen
Soms : bij 10 tot 30 op de 100 mensen
Zelden : bij 1 tot 10 op de 100 mensen
Zeer zelden : bij minder dan 1 op de 100 mensen

Mag ik abatacept gebruiken met andere medicijnen?

Dit medicijn heeft wisselwerkingen met andere medicijnen. In de tekst hieronder staan alleen de werkzame stoffen van deze medicijnen, dus niet de merknamen. Of uw medicijn een van die werkzame stoffen bevat, kunt u nagaan in uw bijsluiter onder het kopje ‘samenstelling’.

De medicijnen waarmee de belangrijkste wisselwerkingen optreden, zijn de volgende.

• Vaccins. Overleg met uw arts als u gevaccineerd gaat worden. Bepaalde vaccins mag u niet gebruiken. Abatacept vermindert de werkzaamheid van deze vaccins en verhoogt de kans op bijwerkingen ervan. Dit betreft onder andere bof-mazelen-rodehondvaccin (BMR), gelekoortsvaccin, rotavirusvaccin en BCG-vaccin.
  Bij andere vaccins moet u soms een extra vaccinatie krijgen of moet uw bloed onderzocht om te kijken of het vaccin goed heeft gewerkt. Dit betreft onder andere influenzavaccin, tetanusvaccin en vaccin tegen baarmoederhalskanker.
• Bepaalde medicijnen tegen reuma of andere chronische ontstekingen, namelijk de TNF-alfaremmers adalimumab, certolizumab, etanercept, golimumab en infliximab. Deze medicijnen verminderen uw weerstand, net zoals abatacept. Hierdoor kunt u sneller infecties oplopen. Raadpleeg uw arts als u deze combinatie voorgeschreven heeft gekregen.
• Sommige medicijnen tegen kanker. Vraag aan uw apotheker om welke medicijnen dit gaat. De werking of bijwerkingen van deze medicijnen kunnen veranderen. Overleg hierover met uw arts.

Twijfelt u eraan of een van de bovenstaande wisselwerkingen voor u van belang is? Neem dan contact op met uw apotheker of arts.

Kan ik met dit medicijn autorijden, alcohol drinken en alles eten of drinken?

autorijden, alcohol drinken en alles eten?
Bij dit medicijn zijn hiervoor geen beperkingen.

Mag ik dit medicijn gebruiken als ik zwanger ben, wil worden of borstvoeding geef?

Zwangerschap
Overleg met uw arts. U kunt dit medicijn beter NIET gebruiken als u zwanger bent of binnenkort wilt worden. Over het gebruik van dit medicijn tijdens de zwangerschap is onvoldoende bekend.

Gebruik daarom tijdens en tot en met 6 maanden na de laatste toediening betrouwbare anticonceptie, bijvoorbeeld de pil of condooms.

Meld het in elk geval aan uw arts en apotheker zodra u zwanger bent, of binnenkort wilt worden. Zo mogelijk kan de arts u (tijdelijk) een ander medicijn voorschrijven. Een medicijn, waarvan wel bekend is dat het veilig is voor u en het kind.

Borstvoeding 
Wilt u borstvoeding geven, overleg dan met uw arts. Het is niet bekend of dit medicijn in de moedermelk terechtkomt en of het schadelijk voor de baby is. Mogelijk kan de arts u (tijdelijk) een ander medicijn voorschrijven, waarvan wel bekend is dat u het veilig kunt gebruiken.

Hoe gebruik ik dit medicijn?

Kijk voor de juiste dosering altijd op het etiket van de apotheek.

Hoe?
Infuus: u krijgt het medicijn in het ziekenhuis. Het infuus duurt een half uur. Daarna moet u nog 1 tot 2 uur onder medisch toezicht blijven vanwege mogelijke reacties op het infuus (zie Bijwerkingen).

Injectie: als u het medicijn zelf gaat toedienen krijgt u een instructie van de arts of verpleegkundige. Laat de spuit of injectiepen buiten de koelkast op kamertemperatuur komen. Dit duurt ongeveer een half tot 1 uur. U mag de spuit NIET verwarmen, bijvoorbeeld in de magnetron of in warm water.
Abatacept moet u vlak onder de huid inspuiten. Kies steeds een andere injectieplaats. U kunt kiezen voor een plek op de bovenkant van uw dij of op de buik. Kies een plek waarvan de huid niet gevoelig, rood of beschadigd is.

Wanneer?
Infuus: na het eerste infuus krijgt u 2 weken later het tweede infuus. Vervolgens 2 weken later het derde. Daarna krijgt u het infuus elke 4 weken.

Injectie: 1 keer per week 1 injectie. Kies hiervoor een vaste dag van de week. Dan vergeet u minder snel een dosis.

Soms begint u met een infuus en kunt u daarna overschakelen op de injectie onder de huid.

Hoelang?
Binnen een aantal maanden moet u duidelijk merken dat het medicijn werkt. Als u na 6 maanden nog geen effect ziet, overleg dan met uw arts. Misschien is een ander medicijn meer geschikt voor u.